ENYE INGXAKI KA-CHIVAYO: Imali Yemoto Esiphiwe uReuben Barwe Ibuyela Emuva Njengoba Etshotshoza Ngokuthi “Uyisusile Kwenye Indawo”
24 May 2025
Spread the love

ISIPHETHO ESISHA | “UYISUSILE KWENYE INDAWO”: UReuben Barwe Uveza Ngenhlamba Iqiniso Elimayelana noWicknell Chivayo Kuphando Lomhlaba Wonke Lokuhlamba Imali

23 Nkwenkwezi 2025 – eHarare

NguFarai D Hove | ZimEye

Kuzekile okujabulisayo kuphenduka inhlekelele entsha ecaleni likankohlakalo likaWicknell Chivayo — futhi kulokhu, ivela endaweni engalindelekile: kumbiko kasomlomo weZBC, uReuben Barwe.

Kwisethulo esasihloselwe ukubonga, uBarwe — oqinisekisile ukuthi uthole isamba semali engu-US$100,000 kanye nemoto kuChivayo — uveze into ebhekwa njengobufakazi obukhulu kunabo bonke kulo nyaka.

Uthe: “Lapo uyikhiphe khona, makwandiswe khona,” esho encokola, kodwa ephawula into ebukeka iyinqamulajuqu yabahloli: ukuthi le mali ebizwa ngokuthi “isipho” akuyona eyatholwa ngokusemthethweni nguChivayo, kodwa cishe isuswe ezimali zomphakathi noma ezimithombo ezingekho emthethweni.

“Uyikhiphe kwenye indawo” — lesi sitsho sihlaziywa emigceni yomthetho nakwezeziphathelene, njengoba sibonakala singukuvuma esidlangalaleni sokuthi imali ayiveli endaweni ecacile noma evumelekile.

ISIPHO NOMA YINDLELA YOKUHLAKAZA IMALI?

UChivayo, osephenywa i-Financial Intelligence Centre yaseNingizimu Afrika mayelana nokuhlamba imali engaphezu kweR1 billion, usebonakale enika abantu abadumile izipho ezibizayo — kubalwa abaholi bezinkolo, abaculi, manje sezifikile nabezindaba — kuhlelo olubonakala njengendlela yokuzihlamba izono ngokubonisa umusa.

Kodwa iphutha likaBarwe, elibhalwe kuvidiyo, selingaba ubufakazi obudingekayo ukuze kuphakanyiswe icala lobugebengu ngokusemthethweni.

“Lesi sitatimende siyawuhlaza,” kusho umhlaziyi wezomthetho. “Siveza ukuthi nabemukeli bale mali bayayisola — futhi bayakuvuma esidlangalaleni — ukuthi le mali ayiveli endaweni ecacile. Lokho akusona isipho. Lokho ukuhlamba imali okuhamba kancane.”

IMIPHUMELA YOMHLABA WONKE

Abagadi bamazwe bamazwe bathi lokhu okuhlazekile kungagcina sekulethe ukuphoqelelwa kukaChivayo emacaleni omhlaba wonke. Iziphathimandla zingase zicele i-Interpol Red Notice noma ukuboshwa ngokubambisana ngaphansi kwezivumelwano zezenzo zobugebengu zomhlaba wonke.

Lokho okuqale kungumdlalo wokuzishaya isifuba — egqoke ama-designers, eba nezimoto zohlobo lweRolls Royce, ehambisana nezinkulumo zenkolo — sekuguquka kwaba yinkinga yomhlaba wonke.

Sekunabathintana ngolwazi lwezimali e-Europe nasezizweni ze-SADC abasesha ukudluliswa kwefa noma izinkampani ezingamanga ezihlobene nezisipho zikaChivayo, kanti ukusho kukaBarwe kube yigagasi eligcina sekusheshiswa ukulwa nemali nobudlelwano bemali.

UKUVUMA KWAKOMENGAMELI

Okuphazamisa kakhulu wukuthi uBarwe uveze ukuthi “uMongameli wavuma” lesi sipho. Uma kungaqinisekiswa lokhu, kungabandakanya iHhovisi loMongameli ezandleni zecala — noma okungenani — ekwazini ngokuhamba kwemali engase ibe yohlanzekile ebantwini nasemazingeni kahulumeni.

Lokhu kungavusa isifiso sokubuka okukhulu kubagadi bezijeziso zomhlaba wonke kanye nezikhungo zokugada ukuxhashazwa kombuso.

UKUZIBHIDLIKELA NGEPHUTHA LAKHE

Ngenxa yokuzikhukhumeza kwakhe, uWicknell Chivayo angase abheke umbuso wakhe ohleliwe ewa phansi — ngenxa yomlomo ongacabanganga womqaphi weZBC oneminyaka engaphezu kwengu-40.

UReuben Barwe ubekufanele azobonakala esekela. Esikhundleni salokho, ulethe ukuvuma.

Futhi ngalokho, iminyango yokuboshwa kwezomhlaba wonke ingase ivuleke ngokuphelele.

—Iindaba zisaqhubeka. Okuningi kuzolandela njengoba iziphathimandla zomhlaba ziqalisa ukusabela.

Isitatimende sikaReuben Barwe:

“Yebo, ngiyavuma ukuthi uSir Wicknell ufake imali engu-US$100,000 ku-akhawunti yami kanti futhi namuhla ungiphe nemoto. Ngiyambonga ngobubele bakhe. Ngisebenzile kuleli izwe iminyaka engaphezu kwengu-40, ngibekwa ezijezisweni ngamaMelika nabaseYurophu, kodwa ngahlala ngimi ngokuqinile. Lo mfana uyavuma ukuthi ngiqhubekile ngilwela izintshisekelo zeZimbabwe iminyaka eminingi. Ngiyambonga kakhulu. Futhi ngibonga yena noMongameli welizwe ngokuvuma ukuthi ngithole lesi sipho. Siyakwazeka kakhulu, Sir Wicknell.

Ngiyabonga ngesipho osinikeze kimi — imoto kanye no-$100,000. Sengivumile ukusamukela namuhla. Lapo uyikhiphe khona, makwandiswe khona. Ngiyakwazisa ngokuthi uke waveza ukuthi usaqala ukufunda ebangeni lesibili, usukhumbula ukuthi igama lami uReuben Barwe, iZBC News, Harare. Ngiyabonga kakhulu ngalezi zipho ezimbili eziguqula ukuphila. Ngiyabonga kakhulu.”

Screen grab from the Reuben Barwe video